Dział: Wspomaganie ucznia

W ostatnich latach podkreśla się rolę indywidualności w podejściu do nauki i wychowania dziecka. Najczęściej mówi się o tym w przypadku występowania zaburzeń rozwojowych lub specyficznych trudności w uczeniu się. Wtedy też kluczowe jest dostosowanie metod i form pracy do indywidualnych potrzeb i możliwości psychofizycznych dziecka. Jednakże czy takie podejście jest właściwe? Jakie cechy sprawiają, iż dana osoba jest kwalifikowana do tego, by być traktowanym w sposób szczególny?

Kiedyś uważana za cechę wrodzoną, a zarazem niezmienną. Dzisiaj, po naukowej analizie, okazuje się umiejętnością, którą można ćwiczyć i rozwijać. Nie jest żadnym „ckliwym uczuciem”, a wręcz przeciwnie – pomaga w przetrwaniu gatunku. W jaki sposób? Jakie są jej początki i rodzaje? Czego jeszcze nie wiemy o empatii?

Mindfulness – angielskie słowo przetłumaczone z języka palijskiego, a zarazem buddyjska praktyka uważności „sati” – to po polsku „pełnia umysłu”,  w literaturze psychologicznej/badaniach: „uważność”.  Nie jest to jednak synonim napięcia w oczekiwaniu „na coś”, ale świadome i – co ważne – pozbawione oceny kierowanie uwagi na chwilę, która właśnie się zdarza tu i teraz. Reasumując – „bądź uważny” to inaczej „bądź obecny w pełni we wszystkim, co robisz”. Dotyczy to nie tylko naszych zwykłych codziennych czynności, rozmów, ale także świata naszych uczuć i myśli. Jak i po co praktykować uważność oraz dlaczego warto ćwiczyć ją z dziećmi?

Moment, w którym dziecko rozpoczyna naukę w szkole podstawowej, jest jednym z najważniejszych pod względem rozwoju społecznego etapów w życiu młodego człowieka. Dostosowanie się do panujących warunków oraz aklimatyzacja w grupie to ogromne wyzwania. Zwykle chwila rozpoczęcia edukacji kojarzy się dziecku z radością, ciekawością, zainteresowaniem i nowymi znajomościami. Oczywista jest rola wychowawcy, który ma za zadanie zintegrować dzieci oraz pomóc im stworzyć grupę. Okres wczesnoszkolny to czas, kiedy kształtują się umiejętności społeczne dzieci, a co za tym idzie, bardzo ważne są pierwsze relacje, przyjaźnie oraz umiejętność przeżywania porażki i rozczarowania.

Jednym z podstawowych zadań szkoły jest zwracanie uwagi na wszechstronny rozwój uczniów i zapewnienie im takich warunków, które przyczynią się do rozwijania aktywności własnej. Chodzi tutaj o dostarczenie odpowiednich bodźców i modelowanie sytuacji dydaktyczno-wychowawczych wspierających kreatywność dzieci.

Każdego dnia wykonujemy wiele czynności, nie zastanawiając się nad tym, co wówczas dzieje się w mózgu. Naszą uwagę zwracają zachowania odbiegające od normy, czyli te, które w jakiś sposób różnią się od zachowań wykonywanych i obserwowanych u większości ludzi. Skoro nasze codzienne życie oparte jest na ruchu, większa część ludzkiego mózgu zajmuje się przygotowaniami do niego, a ponieważ ruch angażuje liczne procesy mózgowe, ruchy odbiegające od normy są konsekwencją różnych zaburzeń pracy mózgu. I choć mózgów nie widzimy, widzimy zachowania, dlatego warto im się przyjrzeć z punktu widzenia zarówno prawidłowego rozwoju, jak i zaburzeń.

Mutyzm wybiórczy to zaburzenie występujące stosunkowo rzadko, jednak jego przebieg generuje wiele trudności dla ucznia oraz wspierającego go nauczyciela. W klasyfikacjach chorób medycznych mutyzm umieszcza się w grupie zaburzeń lękowych, co oznacza konieczną pracę z emocją lęku poprzez doświadczanie go w różnych, trudnych sytuacjach oraz zmianę schematu zachowania. Dziecko z mutyzmem wybiórczym może stanowić duże wyzwanie dla nauczyciela w procesie dydaktycznym. Dla ucznia z diagnozą mutyzmu wybiórczego kluczowe są reakcje otoczenia, które mogą pogłębić problem lub stanowić wsparcie w jego trudnej sytuacji. Świadomość i wiedza na temat zaburzenia są istotnymi składnikami skutecznego wsparcia w codziennym funkcjonowaniu dziecka w szkole i grupie rówieśniczej.

Uczenie się stanowi funkcję mózgu. Przyjmuje się, że zaburzenia uczenia się odzwierciedlają nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu nerwowego.
A. Jean Ayres