Dział: Temat numeru

Początek września to tradycyjnie czas zmian w prawie oświatowym. Nie inaczej będzie w tym roku, warto zatem już teraz zapoznać się z tymi zmianami, o których wiadomo na pewno, że wejdą w życie z początkiem roku szkolnego 2025/2026.

Co dokonuje się na naszych oczach i jaki jest głęboki sens tych wydarzeń? Na czym polegają dzisiaj największe wyzwania? Jakie najważniejsze decyzje musimy podjąć? Na co powinniśmy zwrócić uwagę? Czego mamy uczyć dzieci? Takie pytania w książce 21 lekcji na XXI wiek zadaje Yuval Noah Harari – izraelski historyk, profesor na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie, przyglądając się najważniejszym siłom, które kształtują społeczeństwa na całym świecie i podkreślając, że jego lekcje nie kończą się prostymi odpowiedziami, a ich celem jest pobudzenie do dalszego myślenia.

Uczeń popełnia błędy ortograficzne? Ma trudności w nauce czytania i pisania? Trudności z wykonywaniem analizy i syntezy? Zdarza mu się często mylić dni tygodnia, głoski, sylaby i rymujące się wyrazy? Jeżeli odpowiedzi na pytania były pozytywne, może oznaczać to, że dziecko ma problem z dysleksją.

Wielu rodziców lubi publikować w internecie zdjęcia i filmy z udziałem swoich dzieci – wynika to m.in. z dobrych intencji, poczucia dumy i rodzicielskiej radości – sprzyjają temu w szczególności wakacje. Piękne widoki, chwile wytchnienia, czas na bycie z bliskimi, radosne momenty – lubimy pokazywać je innym. Tym bardziej że często otrzymujemy za to polubienia, serduszka, miłe komentarze od znajomych. Jednak jest też druga, ciemniejsza strona tego medalu – sharenting.

Obecnie w prawie każdej szkole uczą się dzieci posiadające orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dzieci posiadające opinię o specyfi- cznych trudnościach w uczeniu się lub inną opinię poradni psychologiczno--pedagogicznej. Są też dzieci nieposiadające żadnej opinii, jednak wymagające pomocy psychologiczno-pedagogicznej z różnych przyczyn, np. z racji trudnej sytuacji rodzinnej. Wszyscy ci uczniowie to dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. W jaki sposób zorganizować zajęcia edukacyjne dla tak bardzo zróżnicowanej grupy uczniów?

Żyjemy w trudnych czasach i nie jesteśmy w stanie przewidzieć, co stanie się w przyszłości, ale z pewnością wiemy, że nasi uczniowie i uczennice potrzebują rozwijania kompetencji miękkich, w tym społeczno-emocjonalnych. Jak pokazują ostatnie lata, sytuacja wokół nas znacząco wpłynęła na zdrowie psychiczne i samopoczucie naszych podopiecznych. Wszyscy zostaliśmy zmuszeni do podjęcia prób odnalezienia się w zmienionych okolicznościach oraz radzenia sobie z trudnymi i nieprzyjemnymi emocjami.

Liczba zajęć w szkole bywa przytłaczająca i łatwo poczuć, że w naszą pracę wkradł się niechciany chaos. Przygotowania do lekcji, organizacja zajęć pozalekcyjnych czy innych aktywności bywają absorbujące i łatwo się w tym wszystkim pogubić, jeżeli nie jesteśmy dobrze zorganizowani. W naszym zawodzie dobre planowanie oraz prawidłowe wyznaczanie celów to fundament spokojnej pracy. Czy jednak zawsze o tym pamiętamy i potrafimy dobrze to zrobić?

Polska – jako kraj, który plasuje się na nie najlepszym miejscu pod względem systemu edukacji – ma całkiem dobre prawo oświatowe, z którego nauczyciele nie korzystają i które zamienili w system oceniania. Zastanawiam się, kiedy oceny zawładnęły polską szkołą i dlaczego, skoro mamy tak wspaniałe narzędzie, jakim są zapisy w ustawie mówiące o tym, że nauczyciel jest zobowiązany do wystawienia dwóch ocen w ciągu roku szkolnego (są to oceny śródroczne i roczne ze wszystkich przedmiotów, natomiast oceny cząstkowe mają być informacją zwrotną zawierającą wiadomości na temat postępów w nauce ucznia i jego trudności). Mając tak wiele możliwości i tak jasno sprecyzowane przepisy, uczyniliśmy z polskiej szkoły miejsce zdobywania ocen (a nie wiedzy) oraz doprowadziliśmy do tego, że to nie uczniowie uczą się dla ocen, ale to my – nauczyciele zaczęliśmy uczyć ich dla ocen.