O tym, że w tradycyjnej, bożonarodzeniowej kuchni nie powinno zabraknąć bakalii, aromatycznych zapachów i darów natury z pól, lasów i łąk, uczniowie wiedzą. Są przecież naocznymi świadkami niezliczonych zabiegów i starań rodziców i dziadków, by na świątecznym stole było bogato i smacznie. Niestety współczesne świętowanie często nie idzie w parze z wartościami, jakimi są wiedza, umiar, umiejętność patrzenia w przyszłość czy szacunek dla tradycji i przyrody. Korzystając z dostępności świątecznego „materiału dydaktycznego”, jakim są rozmaite bakalie, zapachy i przyprawy wykorzystywane w świątecznych potrawach i wypiekach, warto przeprowadzić z uczniami atrakcyjne zajęcia, skierowane na wymienione wyżej wartości. Takie, na których dzieci nauczą się czegoś nowego, zweryfikują swoją dotychczasową wiedzę, angażując wszystkie zmysły. A potem – podczas domowych przygotowań do świąt i świętowania, niczym świąteczne gwiazdki zabłysną nietuzinkową, rzetelną wiedzą i pomysłami na kontynuowanie bożonarodzeniowych tradycji w połączeniu ze zdobyczami nauki.
Autor: Alina Jakubowska
Szkoła Podstawowa nr 2 im. kpt. W. Wysockiego w Bielsku Podlaskim.
Czy ogień można przeciąć? Można. A jeżeli można – to czym i w jaki sposób? Czy w papierowym naczyniu można zagotować wodę? Można. Ale jak to możliwe, skoro papier po zetknięciu z ogniem pali się? A jednak jest na to pewien sposób. Czy cukier się pali? I tak, i nie – zależy to od pewnego związku chemicznego, zwanego katalizatorem. Jakie tajemnice skrywają świece? Czy to prawda, że świece się palą? Na te i inne pytania młodzi odkrywcy odpowiedzą bez problemu po przeprowadzeniu prostych „ciepłych” eksperymentów. Jednak tym razem, oprócz zestawów do eksperymentowania, przy wykonywaniu doświadczeń bezwzględnie konieczna jest obecność odpowiedzialnej osoby dorosłej. Bo z ogniem nie ma żartów!
Jesień jest zawsze kolorowa – także wtedy, gdy wokół króluje listopadowa cisza, monotonnie siąpi deszcz, a pozbawione liści drzewa przygotowują się do włożenia nowej, zimowej garderoby. Niezliczona ilość odcieni szarości wysuwa się więc na pierwszy plan palety jesiennych barw, a uzupełniona koralowymi owocami kaliny i jarzębin, złotem rozsypanych po ziemi liści klonów wprowadza do otoczenia harmonię, nieco surową elegancję i porządek. Listopad nie jest smutny! Nie może kojarzyć się tylko z deszczem i chłodem! Jest wystarczająco zróżnicowany kolorystycznie, a także z wielu powodów absolutnie wyjątkowy – i to właśnie będzie tłem cyklu zajęć z uczniami klas I–III.
Tym razem w laboratorium młodych odkrywców będą królowały skarby jesiennego ogrodu – warzywa, na które najczęściej patrzymy oczami ogrodnika, kucharza, lekarza, artysty, terapeuty, a rzadziej – naukowców reprezentujących różnorodne dziedziny nauki. I wcale nie muszą to być warzywa wyszukane, na ogół mało znane. Te najbardziej popularne na naszych stołach są także na swój sposób wyjątkowe i z tego powodu warto je poznać i zgłębić ukryte nich tajemnice. Poza tym – tak zwane „nasze” warzywa często „naszymi” nie są, więc – jak przystało na prawdziwych naukowców – warto się dowiedzieć, kiedy, skąd i w jakich okolicznościach do nas „przywędrowały” i zagościły na dobre, aż do dnia dzisiejszego.
Myśli ludzkie nie biegną wzdłuż sztywno wytyczonej linii, ale rozchodzą się na wszystkie strony, splatają się ze sobą i tworzą nieograniczoną, gęstą sieć wzajemnych powiązań.
I to jest główny powód do tego, by w pracy z uczniami nie skupiać się na myśleniu linearnym (tzw. „myśleniu po sznurku”, opartym na standardach i typowych rozwiązaniach), ale na myśleniu lateralnym i wieloaspektowym. Wymienione modele myślenia sprzyjają kreatywności i innowacyjności, bez których rozwój jednostki nie ma racji bytu.
Dzieci w młodszym wieku szkolnym na ogół nie zdają sobie sprawy z tego, jak mocno powiązane są ze sobą nauki ścisłe i humanistyczne. Rzadko dostrzegają, że ten nierozerwalny związek nauk odwrócił niejedną kartę historii, zmieniał bieg wydarzeń, jakość życia i losy ludzi na świecie. Zaproponowana w niniejszym artykule seria eksperymentów z pewnością uzmysłowi młodym odkrywcom, że wiedza z zakresu fizyki była wykorzystywana w różnych dziedzinach życia od niepamiętnych czasów. Odpowiednio wzbogacana i modyfikowana, systematycznie wpływa na obraz aktualnych wydarzeń, jakość życia i kierunek, w jakim zmierza świat.
Początek nowego roku szkolnego jest doskonałą okazją ku temu, by przekonać dzieci, że nauka nie musi być ani trudna, ani nudna. A ponadto – przy pomocy odpowiednio dobranych metod – sprawić, by raz na zawsze przestała być dla wielu uczniów przykrym obowiązkiem. Czas najwyższy odejść od prymatu instrukcji na rzecz promowania innowacyjności i kreatywności. Tego oczekuje współczesny świat i to będzie bezcenne w dalszej nauce, gdyż zagwarantuje młodym ludziom lepsze spotkanie z przyszłością, która właśnie puka do ich drzwi…
Współczesna oferta zabawek dla dzieci jest na tyle bogata, że na pierwszy rzut oka spełni oczekiwania nawet najbardziej wybrednego młodego klienta. Jednak niektóre wymarzone zabawki szybko przestają się dzieciom podobać i zamiast spełniać ważną rolę w ciekawych zabawach, w najlepszym wypadku trafiają na półkę, a bywa, że do przysłowiowego kąta… Nie każde dziecko potrafi przewidzieć tę sytuację i zamiast zadowolenia ze świeżego nabytku przeżyje rozczarowanie, a po krótkim czasie znów będzie upominało się o nową zabawkę.
Dziecko w roli ambasadora, w dodatku tytularnego? Tak! W dziecięcym świecie tego typu role są czymś zupełnie normalnym i nie powinny budzić zdziwienia osób dorosłych. Skoro w niektórych szkołach i przedszkolach istnieją takie instytucje, jak na przykład Dziecięcy Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, skoro istnieje gęsta sieć Dziecięcych Laboratoriów i sprawnie działają „lokalne”, czyli Szkolne Samorządy Uczniowskie, to dlaczego miałoby nie być ambasadorów, zwłaszcza pracujących na rzecz ochrony i promocji polskiej przyrody?
Każda mama jest skarbnicą niezliczonych pomysłów na pyszne dania, czysty dom i jeszcze czegoś, co sprawia, że wszystkie drogi prowadzą właśnie do domu. Gdyby miała długo zastanawiać się nad tym, co i dlaczego trzeba zrobić, jej doba byłaby stanowczo za krótka. Gdyby miała wszystko kupić, nie starczyłoby na to ani pieniędzy, ani miejsca w domu. Dlatego wiele rzeczy robi w mig, odruchowo, ale starannie i fachowo. Wie, co i czym można zastąpić. Celem niniejszego artykułu jest kształtowanie u młodych odkrywców szacunku do mam poprzez eksponowanie prac, jakie wykonują w domu. Specjalnie dobrane eksperymenty pozwolą zrozumieć dzieciom, jak bardzo przydają się w życiu doświadczenie i wiedza z zakresu chemii, fizyki i biologii.
Gdy rozmawiamy z dziećmi na tematy przyrodnicze, zwykle przedstawiamy naturę w aspekcie piękna, miłych wrażeń, przyjemnych zapachów, wyjątkowych smaków, zdrowego i bezpiecznego środowiska życia. Rzadziej pojawia się druga strona medalu, nie mniej istotna dla życia i bezpieczeństwa ludzi. Tymczasem natura to także ogromna ilość trucizn wytwarzanych przez rośliny, grzyby i zwierzęta, walka o przetrwanie naznaczona bezwzględnymi reakcjami w sytuacjach zagrożenia i okrutnością w zdobywaniu pożywienia i ochronie potomstwa. Jak uchronić dzieci przed niebezpieczeństwami czyhającymi na nie ze strony przyrody, jak je przygotować do odpowiedniego postępowania, gdy zagrożone jest ich życie i zdrowie, a w pobliżu nie ma osób dorosłych? Nie ulega wątpliwości, że należy o to zadbać odpowiednio wcześniej, systematycznie odsłaniając „niebezpieczne karty” przyrody. Niniejszy scenariusz jest propozycją takich właśnie lekcji.