Przebodźcowani, a nie leniwi – jak szkoła może pomóc uczniowi, którego układ nerwowy nie wytrzymuje przeciążenia

„Proszę się skupić!” – ale jak, gdy mózg mówi „stop”

Neuroprzeciążenie to stan, w którym układ nerwowy otrzymuje więcej informacji niż jest w stanie przetworzyć. Mózg, podobnie jak komputer, ma ograniczoną przepustowość. 
Jeśli liczba bodźców przekracza tę granicę, układ nerwowy zaczyna działać w trybie awaryjnym. Dochodzi do tzw. chaosu poznawczego – dziecko nie potrafi zebrać myśli, zrozumieć poleceń, a często nawet zapanować nad ciałem i emocjami.
W praktyce oznacza to, że dzieci nie radzą sobie z przetwarzaniem informacji dźwiękowych (hałas w klasie), wzrokowych (duża liczba bodźców wizualnych), dotykowych (niewygodne ubrania, siedzenie przez długi czas) czy emocjonalnych (konflikty, krytyka, nadmiar oczekiwań). Ich układ nerwowy jest jak przepełniony kubek – wystarczy kropla, aby się przelał.

Mechanizm F3 – biologiczne reakcje na przeciążenie

Układ nerwowy nie działa racjonalnie, działa instynktownie. W sytuacji przeciążenia uruchamia 3 podstawowe reakcje obronne, znane jako mechanizmy F3:

• Fight (walka) – pojawia się agresja, krzyk, opór, bunt, prowokacyjne zachowania.
• Flight (ucieczka) – dziecko ucieka fizycznie lub emocjonalnie, unika kontaktu, ignoruje polecenia, zamyka się w sobie.
• Freeze (zamrożenie) – następuje tzw. zawieszenie, dziecko nie reaguje, patrzy w przestrzeń, może wyglądać na znudzone lub nieobecne, choć wewnętrznie przeżywa silne napięcie.

Reakcje te nie są świadomym wyborem dziecka, a biologiczną reakcją mózgu limbicznego na stres i nadmiar bodźców. Wymaganie od ucznia opanowania się lub „skupienia” w takim momencie przypomina proszenie czło...