Gimnastyka mózgu dla nauczycieli

Dla mnie przykładem sytuacji, która to wyraźnie pokazuje, jest instrukcja postępowania w przypadku awarii samolotu. Jeżeli trzeba założyć maski tlenowe, to dorosły podróżujący z dzieckiem musi najpierw sam założyć taką maskę, aby nie stracić przytomności, a dopiero później założyć ją dziecku. Podobnie zmęczonemu, poddenerwowanemu lub czującemu bezradność nauczycielowi trudno będzie traktować uczniów podmiotowo oraz pielęgnować relacje z dziećmi. Trudno zadbać o siebie, realizując materiał, odpowiadając na wymagania szkoły, jednym słowem: ciągle działając. Bywa tak, że to nieustanne działanie odbywa się głównie w umyśle. Czasem tak bardzo pogrążamy się w rozmyślaniach, że nie jesteśmy świadomi własnych emocji ani reakcji ciała, dopóki np. nie pojawią się trudności z nadwyrężonymi strunami głosowymi.

Może warto zatrzymać się, przyjrzeć samemu sobie i przynajmniej przez chwilę nic nie robić. Nie namawiam do bezczynności, ale raczej do zwolnienia tempa i próby zrozumienia siebie.

Posłużę się modelem trzech systemów regulacji emocji, aby przedstawić, co mam na myśli, pisząc o działaniu i zatrzymywaniu się. Model ten powstał w oparciu o badania mózgu dotyczące emocji. Posługuje się nim między innymi Paul Gilbert w książce „Compassion Focused Therapy” (Terapia Skoncentrowana na Współczuciu).

System ekscytacji i napędu, system działania

Wywołuje pozytywne uczucia, które motywują do działania. Radość z osiągniętych sukcesów i ekscytacja kolejnymi osiągnięciami ułatwiają skupienie na celu. Mogą to być sukcesy towarzyskie, pozycja społeczna, realizacja projektu, spełnianie marzeń... Substancja chemiczna, neuroprzekaźnik uwalniany w mózgu, kiedy osiągamy sukces, to dopamina. Pozwala na podjęcie wysiłku do osiągnięcia ważnych życiowych celów. Zbyt silna ekscytacja (pozytywnym wydarzeniem) może powodować bezsenność, natłok myśli. Jeżeli skupienie na celu jest zbyt mocne, łatwo zapomnieć o własnych ograniczeniach, zaniedbać relacje międzyludzkie.

System wykrywania i unikania zagrożeń

Pozwala chronić siebie i bliskich. U...