ABC negatywnych emocji

Emocje są bardzo ważne w życiu człowieka, ponieważ stanowią odzwierciedlenie jego aktualnego stanu psychicznego, są spontaniczną reakcją na zdarzenia i sytuacje życiowe. Szybkie tempo życia, dążenie do ideału, wysokie wymagania, niemal niemożliwe do realizacji – stają się powodem nadmiaru negatywnych emocji u dziecka. N. Frida przedstawia następującą charakterystykę emocji:

• Są zwykle wynikiem świadomej lub nieświadomej oceny zdarzenia, jako istotnie wpływającego na cele lub interesy podmiotu. Emocja jest odczuwana jako pozytywna, jeśli zdarzenie jest zgodne ze wspomnianymi celami i interesami, a negatywna – jeśli jest z nimi niezgodna. 
• Istotą emocji jest uruchomienie gotowości do realizacji programu działania. Emocja uruchamia priorytet dla określonego działania (lub kilku działań), któremu nadaje status pilnego. Tym samym program taki może przeszkadzać w realizacji innych, aktualnie przez podmiot realizowanych działań o charakterze poznawczym lub behawioralnym. Poszczególne emocje uaktywniają odmienne programy działań. 
• Emocja jest zwykle doświadczana jako szczególny rodzaj stanu psychicznego. Często towarzyszą jej lub następują po niej zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne i pantomimiczne oraz reakcje o charakterze behawioralnym.

Niektóre emocje występują bezpośrednio po urodzeniu, inne pojawiają się w kolejnych okresach rozwoju dziecka. Stany emocjonalne będące reakcją na zdarzenia mogą mieć zabarwienie dodatnie bądź ujemne. Badacze przedmiotu wskazują sześć grup odczuwanych emocji, które zostały przedstawione na modelu kołowym¹.

Pozytywne emocje to stany korzystnie wpływające na funkcjonowanie dziecka. Budzą one uczucia o przyjemnym charakterze. Napotykane trudności, przykre zdarzenia są przyczyną negatywnych emocji. Niezależnie od charakteru tych stanów z jednej strony dążymy do tego, aby nasi uczniowie umiejętnie je okazywali, z drugiej zaś – aby potrafili nad nimi panować. Ekspresja to niezwykle istotna zdolność, dzięki której każdy z nas może radzić sobie z emocjami w sposób konstruktywny. Samo pojawienie się negatywnej emocji nie jest sytuacją niekorzystną dla rozwoju dziecka; jest to zjawisko naturalne. Niekorzystne natomiast mogą stać się brak umiejętności panowania nad tą emocją oraz nieodpowiednie sposoby radzenia sobie z nią. Dlatego tak ważne jest podejmowanie działań mających na celu edukację dzieci w tym zakresie. 

Intensyfikacja negatywnych, przykrych emocji oraz brak zdolności radzenia sobie z nimi mogą doprowadzić do powstania f...