W Dziecięcym Departamencie Ochrony Przyrody i Życia na Ziemi

Wśród różnego rodzaju ważnych departamentów ten jeden – dziecięcy, odgrywa z różnych powodów priorytetową rolę: został utworzony na obszarze zamieszkiwanym przez uczniów, zajmuje się kluczowymi zagadnieniami związanymi z ochroną przyrody Małej i Wielkiej Ojczyzny, a pośrednio – całej Ziemi, znakomicie funkcjonuje przy skromnych, wręcz niezbędnych nakładach finansowych. „Pracownicy” tego wyjątkowego Departamentu otrzymują wynagrodzenie w postaci darów natury: klekotu bociana, innym razem – zapachu niezliczonej ilości kwiatów na dzikiej łączce pod lasem, czasami szczebiotu jaskółki wijącej swój ekodomek nad parapetem klasowego okna. Departament jest na tyle wielki, że każde dziecko może w nim znaleźć bardzo ważną i wyjątkowo odpowiedzialną pracę i zadania dla siebie. Najważniejszym zadaniem Departamentu jest ochrona przyrody i życia na Ziemi. Podobno to zadanie są w stanie wypełnić jedynie dzieci… Wystarczy, że dana im będzie szansa.

Temat dnia aktywności	W Dziecięcym Departamencie Ochrony Przyrody i Życia na Ziemi
Cele ogólne	poszerzenie i utrwalenie wiedzy na temat ochrony przyrody, kształtowanie u uczniów postaw proekologicznych
Cele szczegółowe	Uczniowie: przypomną wiadomości związane z różnymi formami ochrony przyrody, poszerzą wiedzę na temat ochrony przyrody – zapoznają się z pojęciem „gatunki parasolowe”, będą kształtować umiejętność szybkiego pozyskiwania konkretnej wiedzy z różnego rodzaju źródeł informacji naukowej, zrozumieją, że ochrona przyrody nie jest wyborem, lecz koniecznością, odkryją, że w dzieło ochrony przyrody i życia na Ziemi muszą być zaangażowani wszyscy ludzie, a więc i dzieci, poznają znaczenie słowa „departament”, poznają przykłady dobrych zabaw ekologicznych, przekonają się, że twórcza wyobraźnia stwarza możliwość pozyskiwania ciekawych materiałów plastycznych bez konieczności ich kupowania w sklepie, wykonają ciekawe zadania o charakterze przyrodniczym, polonistycznym i plastyczno-technicznym, włączą do swoich działań proekologicznych inne osoby i instytucje, zaprezentują wykonane prace na wystawach klasowych i ogólnoszkolnych, wykażą się aktywnością, zaangażowaniem i twórczą postawą podczas realizacji poszczególnych zadań
Metody i techniki pracy	rozmowa kierowana, „dywanik pomysłów”, zabawa dydaktyczna, działania praktyczne, praca samodzielna i zespołowa z materiałami źródłowymi, „burza mózgów”
Materiały i środki dydaktyczne	Wymienione przy poszczególnych zadaniach

Zamieszczona niżej propozycja zajęć dla klasy III jest pomysłem na realizację ważnych zagadnień programowych z zakresu ochrony przyrody. Poszczególne zadania stwarzają możliwość ich realizacji w formie zabawowej, połączonej z nutką twórczej wyobraźni i kształtowaniem u dzieci umiejętności holistycznego patrzenia na otaczający świat.

Część zadań, po stosownej do wieku i możliwości dzieci modyfikacji, może być wykorzystana w pracy z uczniami II i I klasy.
Czas trwania zajęć: łącznie ok. 4–5 godzin, z możliwością podzielenia tematu na kilka części i zrealizowania w ciągu kolejnych dni.

Przebieg zajęć:

Część wstępna

Potrzebne będą: kilka stanowisk komputerowych z dostępem do Internetu, nagrania głosów ptaków podlegających ochronie gatunkowej (np. sowy, skowronka, derkacza), dostępne publikacje przyrodnicze związane z ochroną przyrody (np. encyklopedie, słowniki, atlasy, Polska Czerwona Księga Roślin, Polska Czerwona Księga Zwierząt, czasopisma: „Aura”, „Biologia w szkole”, „Chrońmy przyrodę ojczystą”, „Dzikie życie”, „Przyroda Polska”), wydrukowane zadania dotyczące ochrony przyrody w Polsce (tyle egzemplarzy, ile będzie zespołów).

Nauczyciel wita dzieci i zaprasza do wysłuchania krótkiego koncertu (5–7 min) w wykonaniu skrzydlatych artystów. Informuje, że zwierzęta te zagrożone są wyginięciem i dlatego podlegają prawnej ochronie (nie wolno ich łowić, straszyć, niepokoić, zaglądać do gniazd, niszczyć środowiska ich życia).

Uczniowie dyskutują nad problemem ochrony przyrody w najbliższym otoczeniu, prowadząc rozmowę kierowaną pytaniami nauczyciela, np. W jaki sposób chroniona jest przyroda w miejscowości zamieszkanej przez dzieci? Jakie działania na rzecz ochrony przyrody podejmowane są przez członków rodzin uczniów? W jaki sposób dzieci przyczyniają się do ochrony przyrody? Jakie wartościowe działania na rzecz ochrony przyrody możemy podjąć wspólnie?

Utrwalenie wiadomości na temat form ochrony przyrody w Polsce. Nauczyciel dzieli dzieci na kilka zespołów, rozdaje kartki z wydrukowanym zadaniem i poleca je wykonać w oparciu o posiadaną wiedzę i dostępne źródła informacji. Zadanie jest wykonane prawidłowo, gdy dzieci podkreślą wszystkie wymienione formy ochrony przyrody.

Zadanie:

Korzystając z dostępnych źródeł informacji, dowiedz się, które z wymienionych form ochrony przyrody występują w Polsce; podkreśl je.

parki narodowe, obszary Natura 2000, pomniki przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty przyrody, zespoły przyrodniczo–krajobrazowe, ochrona gatunkowa

Część główna

Kto jest odpowiedzialny za ochronę przyrody i życia na Ziemi?
(edukacja społeczna i przyrodnicza)

Należy przygotować: pasek białego papieru (może być zadrukowana z jednej strony kartka A4, rozcięta na połowę),
duży arkusz papieru (może być gazeta), karteczki samoprzylepne, klej (najlepiej ekologiczny), pisaki (tyle, ile będzie
dzieci), instrukcje wykonania pracy domowej.

Nauczyciel zapoznaje uczniów z zadaniem, którego celem jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, kto jest odpowiedzialny za ochronę przyrody i życia na Ziemi. Zapisuje pytanie na białym pasku papieru i przykleja go na dużym arkuszu – na przykład na środku. Poleca uczestnikom zajęć udzielenie odpowiedzi w krótkiej formie – w postaci zapisów na karteczkach; uczniowie zapisują każdą odpowiedź i przyklejają karteczki na przygotowanym arkuszu (nie należy przyklejać odpowiedzi powtarzających się). Nauczyciel kieruje pracą dzieci w taki sposób, aby ostatecznie z arkusza można było wywnioskować, że za ochronę przyrody i życia na Ziemi odpowiedzialność ponoszą wszyscy ludzie, także dzieci.

„Burza mózgów” – uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób mogą przyczynić się do ochrony przyrody i życia na Ziemi. Nauczyciel chwali różne pomysły i proponuje ich uporządkowanie przez powołanie Dziecięcego Departamentu Ochrony Przyrody i Życia na Ziemi. Wyjaśnia pojęcie „departament” (instytucja powołana na danym obszarze do ważnych zadań).

Zadania Dziecięcego Departamentu Ochrony Przyrody i Życia na Ziemi
(edukacja przyrodnicza i polonistyczna)

Uczestnicy zajęć pod kierunkiem nauczyciela wyznaczają obszary działań powołanego Departamentu. Szukają sojuszników swoich działań – ustalają, kto oprócz nauczyciela edukacji przyrodniczej może pomóc w ich realizacji. Sporządzają dokument w formie tabelki i zamieszczają go w zeszycie do przyrody, np.:

Obszar działań Dziecięcego Departamentu Ochrony Przyrody i Życia na Ziemi	Osoby i instytucje wspierające realizację działań
Zorganizowanie wystawy książek i czasopism poświęconych ochronie przyrody	biblioteka szkolna, biblioteka miejska, nadleśnictwo, nauczyciele przyrody
Poznanie kilku gatunków roślin i zwierząt zagrożonych całkowitym wyginięciem	nauczyciel zajęć przyrodniczych, bibliotekarz
Przygotowanie „Rogów obfitości” niezbędnych do wykonania prac plastycznych o charakterze ekologicznym	rodzice uczniów, dziadkowie, sąsiedzi, pracownicy wybranych sklepów
Wykonanie plakatów nawiązujących do ochrony przyrody i życia na Ziemi	nauczyciel plastyki, rodzice uczniów
Włączenie wszystkich członków rodziny do działań na rzecz przyrody i Ziemi	rodzice, rodzeństwo, dziadkowie uczniów

P

...

Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.

Co zyskasz, kupując prenumeratę?

10 wydań magazynu "Życie Szkoły"
Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
Możliwość pobrania materiałów dodatkowych
...i wiele więcej!

Sprawdź

Przyroda niejedno ma imię...

Twarzą w twarz

Nauczyciel, program, podręcznik a dziecko w drodze do przyszłości...

Niepopularne i trudne decyzje