W świecie liter. Inspiracje i pomysły na wprowadzanie liter w klasie pierwszej

Będąc w zerówce, nasi najmłodsi zaczynają naukę nazewnictwa liter drukowanych. Z kolei w klasie pierwszej wkraczają w świat liter pisanych, które czasami różnią się zupełnie od tych pierwszych. Stają wtedy przed wyzwaniem sprawnego ich zapamiętywania. Świat liter jest bardzo złożony i często potrafi spowodować trudności niejednemu dziecku. Okazuje się bowiem, że to, co dla nas dorosłych jest łatwe i oczywiste, najmłodszym często sprawia kłopot. Dzieci już w wieku przedszkolnym mogą mieć problem z zapamiętywaniem obrazu graficznego liter oraz ich nazewnictwa. 

Wynika to bardzo często z braku dojrzałości, która pojawi się zgodnie z indywidualnym rozwojem każdego malucha. W szkole również mogą uwidocznić się problemy, których głównym źródłem jest brak umiejętności zapamiętania obrazu graficznego oraz nazewnictwa liter. Te sytuacje przekładają się potem na późniejsze problemy z nauką czytania. Dlatego tak ważne jest, aby wprowadzając litery zarówno drukowane, jak i pisane, odpowiednio utrwalać ich nazewnictwo oraz obraz graficzny i sprawdzać ich znajomość wśród dzieci. 

W swojej pracy – jako nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej – wykorzystuję wiele zabaw, ćwiczeń i zajęć plastycznych pozwalających uczniom na zapamiętanie nazewnictwa i utrwalenie go. Najważniejszym zadaniem nauczyciela jest bowiem podążanie za dzieckiem i wprowadzanie liter w takim tempie, aby mogły je one z łatwością zapamiętać. Zbyt szybkie tempo nauki wywołuje w głowach uczniów chaos i zamieszanie – zwłaszcza u tych podopiecznych, którzy mają duży kłopot z ich utrwaleniem. Należy również pamiętać, że przychodzące do klasy pierwszej dzieci w przedszkolu poznały już litery drukowane, co powoduje, że wprowadzane litery pisane mogą sprawić im kłopot. Dlatego warto wprowadzać je w taki sposób, aby uczniowie sami widzieli podobieństwa i różnice, potrafili je wskazać oraz zapamiętać.

Od czego warto zacząć wprowadzanie liter i w jaki sposób ułatwić dzieciom ich zapamiętywanie? 

Poniżej proponuje sposoby wprowadzania liter oraz zabawy ułatwiające ich utrwalanie. Na końcu zawarłam propozycje ćwiczeń z wykorzystaniem kart pracy doskonalących spostrzegawczość poprzez wyszukiwanie podobnych liter i zapamiętywanie ich obrazu graficznego. 

Naukę należy rozpocząć od wyboru schematu, którym będziemy się posługiwać przy wprowadzaniu wszystkich znaków pisma alfabetycznego. Uważam, że bardzo ważne jest to, aby dzieci miały zapewniony stały rytm i schemat wdrażania każdej litery. Dzięki temu będą czuły się bezpieczne i będą wiedziały, jaki jest kolejny etap ich pracy. 

Pierwszym krokiem do prawidłowego wprowadzenia obrazu graficznego litery jest przedstawienie jej brzmienia. Dzieci, wypowiadając głoskę, osłuchują się z jej brzmieniem i przypisują ją do nazwy litery. W swojej pracy wykorzystuję różne ilustracje, na których znajdują się rzeczy, przedmioty, rośliny, osoby lub zwierzęta zawierające w swojej nazwie w nagłosie, śródgłosie i wygłosie poznawaną głoskę. W ten sposób dzieci uczą się, że rozpoznana głoska nie znajduje się tylko na początku wyrazu, ale ma swoje miejsce również w jego środku lub na końcu. 

Co widzisz? – zabawa wprowadzająca poznawaną głoskę

Pokaż dzieciom obrazek, na którym znajdują się elementy zawierające w swoich nazwach poznawaną głoskę. Na początku zabawy wypowiedz głośno nazwę poznawanej litery. Wytłumacz, że litery widzimy, a głoski słyszymy. Poproś dzieci, aby znalazły na obrazku wszystkie elementy, które mają w swojej naz...