Percepcja muzyki w edukacji wczesnoszkolnej

Dlaczego słuchamy muzyki?

Na tak bezpośrednio postawione pytanie uzyskamy szereg różnych odpowiedzi: muzyka wprowadza w dobry nastrój, przywołuje wspomnienia, dodaje energii, wycisza i uspokaja, wpływa korzystnie na skupienie się na pracy lub nauce, wypełnia pustkę emocjonalno-społeczną, organizuje czas, „kształtuje” atmosferę spotkania i wiele innych. Nie wyobrażamy sobie życia bez muzyki, stanowi ona cenny, a dla wielu osób nawet niezbędny element codzienności. Dlaczego zatem, parafrazując Johna Slobodę (2008), muzyka jest tak bardzo istotna, skoro „są to tylko drgania rozchodzące się w powietrzu”?

Najważniejszym aspektem, jaki wyłania się z powodów słuchania muzyki, jest jej wpływ na emocje. Muzykę można traktować jako lekarstwo na skołatane nerwy, odczuwany niepokój, frustrację lub smutek, jako formę wyciszenia, uspokojenia czy relaksu. Z drugiej strony utwory muzyczne mogą dodawać energii, pobudzać do działania, stawać się motorem napędowym dla umysłu i ciała. Muzyka pełni różne funkcje – od regulacji emocji, przez autoekspresję, po nawiązywanie i wzmacnianie relacji społecznych. Każdy z tych aspektów natomiast dotyczy oddziaływania utworów muzycznych na emocje, co z kolei przenosi się na realne działania i zachowania. Muzyka ma moc wzbudzania emocjonalnego poruszenia, co wskazuje, jak istotnym może być narzędziem w pracy pedagogicznej. 

Kwestią, która ściśle łączy się z poruszeniem emocjonalnym, są wspomnienia wywołane danym utworem muzycznym. Jak podaje Piotr Przybysz, bodziec muzyczny w sposób afektywny oddziałuje na system percepcyjno-emocjonalny odbiorcy. Oddziaływanie to jest wielopoziomowe i może odbywać się w warstwie pobudzenia fizjologiczno-mózgowego, behawioralnego czy psychologicznego. Utwory, których słuchaliśmy w sytuacji dla nas ważnej, pozostawiają tzw. emocjonalne ślady pamięciowe. Powrót, nawet bardzo odległy czasowo, do danej kompozycji może powodować odczuwanie tych samych emocji z tą samą intensywnością. Jest to ważny aspekt, o którym należy pamiętać, planując pracę dydaktyczną w oparciu o percepcję muzyki. Umiejętnie wprowadzone dzieło muzyczne może przywoływać później te...