Manipulacja. Jak ją rozpoznać i się przed nią bronić?

Zgodnie z definicją Wielkiego słownika wyrazów obcych i trudnych pod red. A. Markowskiego i R. Pawelca, manipulacja to „świadome, nieuczciwe sterowanie poglądami lub działaniami ludzi, którzy realizują cele wcześniej im obce i niepotrzebne, jednak zgodne z wolą manipulanta”. 

Brzmi znajomo? Dyżur za koleżankę po godzinach? Nocne pisanie sprawozdań? Nowa, zaszczytna funkcja, której nie da się wypełnić w czasie pracy?

Działania manipulacyjne:

• mają cię skłonić do podjęcia określonych działań w poczuciu, że robisz to dobrowolnie, z korzyścią dla siebie;
• mają wywołać zachowanie lub sposób myślenia służący celom manipulatora, ale najczęściej sprzeczny z twoimi interesami;
• bazują na takich stanach emocjonalnych, jak strach, poczucie winy lub obowiązku, oczekiwanie nagrody;
• uniemożliwiają świadome podjęcie decyzji w danym obszarze.

Niestety najczęściej manipulacji ulegają osoby, które potocznie uważa się za ludzi o dobrym sercu. Sprzyja temu również:

• niskie poczucie własnej wartości, kompetencji;
• słaby poziom asertywności;
• wysoki poziom ufności wobec szlachetnych motywacji lub uczciwych intencji innych osób;
• brak czasu (np. na dyskusje);
• niechęć do konfrontacji – umiłowanie spokoju;
• strach przed odpowiedzialnością.

Istnieje szereg subiektywnych, lecz mierzalnych objawów, które mogą ci pomóc zdiagnozować własną sytuację w tym kontekście. Czasem czujemy, że w pewnych środowiskach lub towarzystwie zwykle jest nam źle, niekomfortowo, spada energia i chęć do życia – powinien to być sygnał ostrzegawczy, który zmobilizuje do weryfikacji swoich postaw, poszukania obiektywnych przyczyn takiego stanu rzeczy i wreszcie do korzystnej zmiany!
Przeczytaj poniższe zdania i zaznacz te, z którymi się zgadzasz.

1. Czasami robię coś wbrew swojej woli na czyjąś prośbę lub żądanie.
2. Zdarza mi się pomagać innym w realizacji ich celów, mimo że nie mam na to czasu albo ochoty.
3. Są miejsca/środowiska, o których myślę niechętnie lub po przebywaniu w których czuję się wyczerpany (np. dom, praca).
4. Często przyjmuję słowa krytyki bez reakcji, mimo że się z nimi nie zawsze zgadzam.
5. Mimo wyraźnego powodu w obecności niektórych osób zawsze odczuwam dyskomfort.
6. Są osoby, które nieustannie budzą we mnie poczucie winy lub niekompetencji.
7. Jestem osobą uległą.
8. W relacjach z innymi zwykle to ja ponoszę odpowiedzialność za nietrafione decyzje.
9. Zazwyczaj w sytuacji konfliktu jestem osobą, która przeprasza, choć nie zawsze czuję się winna.
10. Chciałbym zrobić w życiu kilka rzeczy, ale powstrzymuje mnie to, że mogę tym innym sprawić przykrość.

Jeśli choć jedno z powyższych zdań Cię dotyczy, istnieje prawdopodobieństwo, że staniesz się ofiarą manipulacji! Bądź więc czyjny(-a) i się strzeż!

Dlaczego to działa? 

Wyobraź sobie taką sytuację: pod jednym dachem żyje 90-letnia matka i jej 65-letnia córka, która opiekuje się matką, a równocześnie chorym mężem mieszkającym w osobnej kawalerce. Sama sytuacja wydaje się być już dość...