Jak uczyć uważności?

Człowiek w obliczu wyzwań współczesnego świata

Pod wieloma względami nasze otoczenie radykalnie się zmieniło w ciągu nie tylko 2 tysięcy, lecz nawet 200 lat! W naszych uszach „dwa tysiące lat” brzmi jak wieczność, ale z punktu widzenia ewolucji to mgnienie oka. Ma to daleko idące konsekwencje – jesteśmy w istocie ukształtowani do życia w innych warunkach i słabo zsynchronizowani z czasem, w którym żyjemy. Aby zrozumieć ewentualne skutki tej sytuacji, powinniśmy zacząć od bliższego przyjrzenia się organowi, w którym powstają wszystkie nasze myśli, emocje i doświadczenia. Popatrzmy na ludzki mózg”. Tak o sytuacji człowieka we współczesnym świecie pisze szwedzki psychiatra Anders Hansen (Hansen 2020: 27). Niewątpliwie to, jak funkcjonujemy, zależy w dużym stopniu od wielu czynników, przede wszystkim środowiskowych, społeczno-ekonomicznych, rodzinnych i kulturowych. To one stanowią kontekst, który ma istotny związek z dobrostanem psychicznym człowieka. Wiele zjawisk i sytuacji stanowi dziś dla człowieka wyzwanie, a nieradzenie sobie z nimi powoduje zachwianie dobrostanu psychicznego, a nawet prowadzi do zaburzeń, na co wskazują dane mówiące o tym, że w 2020 r. w porównaniu do 2019 r. liczba osób przebywających na zwolnieniu lekarskim z powodu depresji wzrosła o 21,3% (Gawęda 2021: 2–3). 

W obliczu wyzwań współczesnego świata warto, by dorośli zadali sobie kilka kluczowych pytań, które w książce 21 lekcji na XXI wiek stawia Yuval Noah Harari: „Co dokonuje się na naszych oczach? Na czym polegają dzisiaj największe wyzwania, jakie najważniejsze decyzje musimy podjąć? Na co powinniśmy zwrócić uwagę? Czego mamy uczyć dzieci?” (Harari 2018: 8).

Czym jest uważność i dla kogo?

Świat pędzi, a ludzie, zarówno dorośli, jak i dzieci, razem z nim. Wiele spraw nam umyka, ponieważ nie zauważamy, że wpadliśmy w wir, który nas pochłania, a my, szukając usprawiedliwienia, twierdzimy, że nie mamy czasu, by się zatrzymać. Rozwój technologii spowodował, że mamy możliwość docierania do wiadomości z całego świata, jednocześnie jednak żyjąc w nieustannym chaosie informacyjnym. I chociaż usilnie staramy się zachować równowagę emocjonalną, która pozwala człowiekowi fun...