Fonoholizm – nadużywanie smartfonów Najważniejsze symptomy oraz czynniki ryzyka

Rok 1969 był – jak się później okazało – rokiem przełomowym dla funkcjonowania ludzi na ziemi. W tym roku na Stanford University grupie naukowców udało się wysłać po raz pierwszy w historii wiadomość e-mail. Od tego czasu obserwujemy gwałtowne zmiany społeczne w zakresie aktywności zawodowej, spędzania czasu wolnego, przepływu środków finansowych, życia rodzinnego, moralności czy religijności. Nikt z wynalazców Internetu nie zdawał sobie pół wieku temu sprawy, jak ważne w przyszłości okaże się być używanie mediów cyfrowych włączonych do sieci. Internet – rozumiany jako jedna z manifestacji ludzkiego bycia i życia - może być wielką szansą rozwoju jego użytkowników, nadużywany  i używany bez należytej kontroli zawsze będzie przyczyniał się do negatywnych konsekwencji w wymiarze zdrowia somatycznego, duchowego, psychicznego czy społecznego. Dynamika problemów będących konsekwencją nadużywania internetu zdaje się przyspieszać w połowie lat dwutysięcznych, kiedy internet zyskuje charakter mobilny, i jako taki dostępny jest w kieszeni użytkownika w postaci smartfona. To właśnie mobilność urządzeń cyfrowych i ich bezpośrednie podłączenie do sieci internetu powoduje, że od pewnego czasu w przestrzeni publicznej coraz częściej dotykamy problemu nadużywania technologii informacyjno-komunikacyjnych.
Szczególnym zjawiskiem świadczącym o utracie kontroli nad używaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych jest problemowe korzystanie ze smartfona. Fonoholizm – bo o tym zjawisku mowa – najogólniej rzecz ujmując odnosi się do zaburzenia behawioralnego w postaci nałogowego używania telefonu komórkowego. Problem ten pozostaje doświadczeniem osób, które nie potrafią normalnie funkcjonować bez ciągłej obecności telefonu komórkowego. Urządzenie to włączone jest 24 godziny na dobę, ciągle pozostaje w zasięgu ręki, zabierane jest wszędzie tam, gdzie jest to możliwe. Osoba nadużywająca smartfona – fonoholik – cały czas sprawdza, czy nie ma jakiegoś powiadomienia, a z różnych względów nie mogąc odebrać telefonu czuje niepokój, rozdrażnienie, a nawet skłonna jest do agresji. Problem fonoholizmu, zdawać by się mogło, zagraża jedynie dzieciom i młodzieży, jednakże co do istoty dotykać może osób w różnym wieku.
Kiedy zaczyna się fonoholizm? Na tak postawione pytanie trudno jest w sposób zdecydowany odpowiedzieć (tym bardziej, że na dzień dzisiejszy nie ma żadnych testów psychologicznych mierzących poziom naszego przywiązania do smartfona), jednakże istnieją co najmniej trzy źródła wiedzy w tym zakresie: widoczne zachowania użytkowników, odczucia psychiczne towarzyszące (nie)używaniu mediów cyfrowych oraz negatywne skutki z tym związane. Tabela 1 zawiera najważniejsze objawy wskazujące, iż użytkownik urządzenia mobilnego utracił kontrolę nad swoim smartfonem. Nie należy owych treści traktować jako listy zamkniętej.
Prowadzone w latach 2015–2016 przez Fundację Dbam o Mój Z@Sięg oraz Uniwersytet Gdański badania na próbie 22 086 uczniów w wieku 12–18 lat wskazują, iż realny poziom nadużywania smartfonów kształtuje się na poziomie 2–3%, jednakże doświadczanie poszczególnych objawów tego uzależnienia może dać dużo do myślenia.

• Zdecydowana większość badanych uczniów wyraża przekonanie, że od korzystania z urządzeń można się uzależnić (77%), a znajomość osób uzależnionych od smart...