Edukacja klimatyczna to nie tylko obowiązek wynikający z dokumentów czy trendów. To szansa na budowanie zaangażowanej, nowoczesnej szkoły, która uczy dzieci odpowiedzialności, myślenia i działania. Wprowadzenie edukacji klimatycznej do klas 1–3 ułatwia bezpłatny program Be.Eco Fundacji Digital University, oferując gotowe materiały, scenariusze i szkolenia online dla nauczycieli.
Czym jest edukacja klimatyczna i dlaczego jest ważna dla najmłodszych?
Edukacja klimatyczna to nie tylko przekazywanie wiedzy o zmianach klimatu. To sposób na przygotowanie dzieci do życia w świecie, który już dziś mierzy się z poważnymi wyzwaniami środowiskowymi. Uczy czym jest kryzys klimatyczny, jakie są jego przyczyny i skutki, jak możemy chronić środowisko i co oznacza zrównoważona przyszłość.
Dzieci w wieku wczesnoszkolnym są ciekawe świata i otwarte na nowe doświadczenia – to idealny moment, by kształtować ich postawy wobec środowiska. Edukacja klimatyczna pozwala im lepiej zrozumieć, co dzieje się z naszą planetą i jak ich codzienne decyzje, np. czy zakręcą wodę, co zrobią z opakowaniem po drugim śniadaniu, mają realny wpływ na klimat.
Edukacja klimatyczna buduje u dzieci odporność psychiczną i elastyczność – umiejętność przystosowania się do zmieniającego się świata. To także sposób na rozwijanie elastyczności, myślenia przyczynowo-skutkowego, odpowiedzialności i kreatywności. Uczy, że każdy może działać – nawet w prostych sprawach – i że te działania się liczą. Rozwija też poczucie sprawczości: „mogę coś zrobić, mogę pomóc”.
Edukacja klimatyczna w dokumentach i w polskiej szkole
Temat edukacji klimatycznej nie pojawił się znikąd. To priorytet wielu międzynarodowych strategii: Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ, Europejskiego Zielonego Ładu czy rekomendacji OECD i UE. Polska również przygotowuje się do wprowadzenia tych założeń w praktyce szkolnej.
Od września 2026 roku edukacja klimatyczna ma zostać wpisana do podstawy programowej szkół podstawowych – nie jako osobny przedmiot, ale jako element obecny we wszystkich obszarach nauczania. To oznacza, że każda lekcja – matematyki, języka polskiego, przyrody, plastyki – może wspierać kształtowanie odpowiedzialności klimatycznej.
Edukacja klimatyczna w codziennych zajęciach
Dzieci uczą się najlepiej wtedy, gdy mogą łączyć fakty, działać i obserwować efekty. Edukacja klimatyczna nie może ograniczać się do teorii. W edukacji wczesnoszkolnej to podejście jest szczególnie naturalne – jeden nauczyciel prowadzi większość zajęć, więc łatwo może zintegrować temat klimatu w różnych obszarach.
Nauczyciel może np. czytać z dziećmi książki o zwierzętach zagrożonych wyginięciem (język polski), liczyć ilość zużytej wody (matematyka), tworzyć prace plastyczne z materiałów z recyklingu czy obserwować pogodę (przyroda). Takie działania uczą powiązań, wspierają rozwój zielonych kompetencji i angażują dzieci emocjonalnie.
Czym są „zielone kompetencje” i jak je rozwijać u najmłodszych?
Zielone kompetencje to zestaw umiejętności, wartości i postaw, które pozwalają działać odpowiedzialnie wobec środowiska. To klucz do wychowania pokolenia, które będzie umiało mądrze reagować na zmiany klimatu.
Przykłady, jak rozwijać je w edukacji wczesnoszkolnej:
- Myślenie systemowe - pokazywanie powiązań, np. co się dzieje ze śmieciami po ich wyrzuceniu albo jak działa obieg wody.
- Krytyczne myślenie - zadawanie pytań, np. dlaczego nie powinniśmy marnować jedzenia? Co oznacza „ekologiczny produkt”? Dlaczego warto segregować odpady?
- Współdziałanie - praca zespołowa przy projektach ekologicznych, takich jak wspólne sadzenie roślin czy przygotowanie gazetki o segregacji odpadów.
- Innowacyjność ekologiczna - wymyślanie nowych zastosowań starych rzeczy, np. tworzenie zabawek ze zużytych materiałów.
- Odpowiedzialność za przyszłość - rozmowy o tym, jak nasze dzisiejsze wybory wpłyną na życie innych, także tych, którzy dopiero się urodzą.
Jak szkoła (i nauczyciel) może wprowadzać edukację klimatyczną krok po kroku?
Zmiana zaczyna się od zespołu – i od dyrektora, który może wpisać działania ekologiczne w strategię oraz program wychowawczo – profilaktyczny szkoły, zbudować zespół liderów, współpracować z lokalną społecznością. Najważniejszą rolę ma jednak nauczyciel. Codziennie pracuje z dziećmi, może dawać przykład i tworzyć kulturę ekologicznego myślenia i działania w klasie.
Konkretne działania, które można wprowadzić od zaraz:
- Gaszenie światła, zakręcanie kranu – jako stały element dnia.
- Segregacja śmieci w klasie.
- Organizacja zbiórek (np. nakrętek), eko-wyzwań.
- Sadzenie roślin w klasie, założenie szkolnego ogródka.
- Współpraca z rodzicami – zaproszenie ich do wspólnych działań.
- Korzystanie z gotowych scenariuszy i materiałów edukacyjnych.
Be.Eco – program wspierający nauczycieli w edukacji klimatycznej
Be.Eco to bezpłatny, ogólnopolski program edukacyjny Fundacji Digital University dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych, w tym klas 1–3. Jego celem jest przygotowanie uczniów i nauczycieli do wyzwań klimatycznych poprzez zwiększanie świadomości ekologicznej i wspieranie konkretnych działań w szkole.
Co oferuje program Be.Eco nauczycielom edukacji wczesnoszkolnej?
- Gotowe scenariusze lekcji, prezentacje, karty pracy dostosowane do dzieci w wieku 6–10 lat.
- Dostęp do platformy edukacyjnej i ekspertów.
- Materiały o takich tematach jak: marnowanie jedzenia, hierarchia odpadów, oszczędzanie wody, zrównoważone zakupy, ABC zielonej przestrzeni w szkole.
- Szkolenia online
- Certyfikaty uczestnictwa i możliwość uzyskania tytułu Nauczyciela Przyszłości.
- Możliwość udziału w turniejach wiedzy i eko-wyzwaniach (np. wymianka ubrań, zbiórka elektroodpadów).
- Konkursy dla uczniów i nauczycieli
- Bezpłatny udział i dostępność przez cały rok.
- Udział w programie to także szansa dla całej szkoły na uzyskanie Certyfikatu Szkoły Przyjaznej Środowisku.
Więcej informacji o programie: https://beeco.edu.pl/
