Efekt Domina
Tytuł cyklu: Podróż po świecie wartości

Kolejne przygody w „Podróży po świecie wartości” 

To już szósty publikowany na łamach „Życia Szkoły” scenariusz z cyklu zajęć „Podróż po świecie wartości”, podczas których pod Waszym kierunkiem uczniowie poznają kolejne wartości i omawiają to, co one znaczą w ich codziennym życiu. Tym razem uwagę kierujemy na samodzielność. 

Często jednym z pierwszych wyrazistych wspomnień z dzieciństwa jest nauka jeżdżenia na rowerze i ten moment, kiedy nagle się udaje i ma się wrażenie, że oto cały świat stoi przed nami otworem, że jest się takim samodzielnym i wolnym. Wychodząc z tego wspólnego dla bardzo wielu osób doświadczenia, zapraszamy uczniów do poznania historii dziewczynki z Namibii, która właśnie opowiadając o tym, jak nauczyła się jeździć 
na rowerze, dzieli się swoimi przemyśleniami dotyczącymi wartości, jaką jest „samodzielność”. W czasie zajęć uczniowie przyglądają się temu, czego wymaga zdobywanie nowych umiejętności oraz dlaczego warto prosić o pomoc, kiedy mierzy się z jakimś wyzwaniem. Rozmawiają też o tym, czego się właśnie uczą, a co chcieliby umieć robić, by być bardziej samodzielnymi. 

Scenariusz powstał z inspiracji Kulczyk Foundation wspartymi działaniami organizacji BEN (Bicycle Empowerment Network) w Namibii, która walczy z wykluczeniem komunikacyjnym najuboższych poprzez rozdawanie rowerów, szczególnie kobietom i dzieciom, i wspieranie tworzenia małych warsztatów rowerowych, będących także potencjalnym źródłem dochodów. W bardzo słabo zaludnionej Namibii rowery mają pomóc dzieciom w dotarciu do szkół, a kobietom w codziennym życiu. Cała lokalna społeczność też korzysta z udostępnionych rowerów, np. by dotrzeć do lekarza czy zawieźć kogoś do szpitala.

Wychodząc z założenia, że rozpoczynają Państwo rozmowy z dziećmi na ważne tematy, które potem mogą wymagać kontynuacji nie tylko w szkole, ale również w środowisku rodzinnym, do każdego scenariusza w cyklu przygotowaliśmy specjalną informację dla rodziców i opiekunów, która nie tylko podsumowuje to, co zrobiliście Państwo na zajęciach, ale również daje konkretne pomysły na to, jak można rozwijać temat danej wartości w domu.

Scenariusze cyklu „Podróż po świecie wartości” oparte są na wybranych projektach pomocowych zrealizowanych przez Kulczyk Foundation w latach 2018–2019. Autorzy listów będących elementami scenariuszy są fikcyjni, a ich historie są reprezentatywne dla społeczności, z którą projekt w danym kraju był realizowany, i mają na celu przedstawienie wartości powiązanej z problemem, którego rozwiązanie wsparła Fundacja.

Cykl „Podróż po świecie wartości” jest autorską publikacją edukacyjną Kulczyk Foundation, przygotowaną pod patronatem merytorycznym Wydziału Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jest on objęty honorowym patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich, dr. Adama Bodnara.

Kulczyk Foundation

Prywatna fundacja założona w 2013 roku przez Grażynę Kulczyk, dr. Jana Kulczyka i Dominikę Kulczyk. Jej podstawowym celem jest walka z problemami dyskryminacji i nierówności, które dotykają kobiety i dzieci, w celu kreowania świata pozbawionego barier. Fundacja, we współpracy z partnerami, wdraża zmiany społeczne oparte na zrównoważonych rozwiązaniach, które nazywa „Efektem Domina”. Prezeską Fundacji jest Dominika Kulczyk – polska inwestorka i filantropka. Jej misją jest wspieranie projektów, które obejmują tematykę światowego rozwoju. Jest także autorką filmów dokumentalnych podejmujących problemy społeczności na całym świecie oraz zwolenniczką i propagatorką Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ.

Kulczyk Foundation od początku swojego istnienia działa na rzecz kształtowania kompetencji społeczno-emocjonalnych dzieci i młodzieży. W tym celu przygotowywane są scenariusze lekcji, które w atrakcyjny i dostosowany do różnych etapów edukacji sposób tłumaczą złożony świat uniwersalnych wartości, przeżywanych emocji i postaw prospołecznych. Zadaniem tych materiałów jest wsparcie uczniów w lepszym poznaniu siebie i innych ludzi. Edycja materiałów dla nauczycieli z roku 2019 została objęta Honorowym Patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich, dr. Adama Bodnara. 

Więcej informacji: www.kulczykfoundation.org.pl 

Szóste zajęcia w cyklu „Podróż po świecie wartości” – „Samodzielność – Namibia”

scenariusz 6 z 10 

Autorki: prof. UAM dr hab. Kinga Kuszak, Anna Brzezińska, 
Iwona Krysińska, Dorota Kuszyńska (Kulczyk Foundation)

Cel główny

Zwrócenie uwagi uczniów na to, czym jest samodzielność.

Cele szczegółowe 

Uczeń: 

• definiuje samodzielność,
• zauważa, że każdego dnia może rozwijać swoje umiejętności, uczyć się czegoś nowego, dzięki temu rozwija samodzielność,
• podziela przekonanie, że uczenie się czegoś nowego wymaga wysiłku i starania, ale prowadzi do większej samodzielności,
• dostrzega, że warto podejmować wysiłek, nawet jeżeli od razu nie osiągnie się celu,
• wie, że ma prawo prosić o pomoc, gdy coś mu się nie udaje.

Środki dydaktyczne:

• list od Tuiliki z Namibii (do wydrukowania w 1 egz.),
• zdjęcia z Namibii (do wydrukowania w wersji kolorowej w formacie A4),
• karta pracy „Umiem – uczę się – chcę się nauczyć” (do wydrukowania dla każdego ucznia),
• duża mapa świata lub globus,
• koperta formatu A4,
• sznurek do przedzielenia sali na pół.

Przygotowanie do zajęć

Przed zajęciami wydrukuj list od Tuiliki oraz zdjęcia z Namibii i włóż je do koperty zaadresowanej do uczniów.

Przebieg zajęć

Podróż po świecie wartości: „Samodzielność – Namibia” 

Wyruszamy w podróż – rozpoczęcie zajęć

• Powitaj uczniów, zaproś ich do przygotowania teczek-walizek i wyruszenia w drogę. Niech swobodnie poruszają się po sali w dowolnym tempie.
• Poproś, by zajęli miejsca i zapytaj:
  • Czy pamiętacie, jaki jest cel naszej podróży?
  • O czym pisała w liście Maame z Ghany?
  • O czym pisał i co pokazywał w filmie Samuel z Kenii?
  • Jaką wartość przedstawiła Lineo z Lesotho?
  • O jakiej wartości napisała w liście do was Abhaya z Nepalu?
• Wprowadź temat zajęć i wskaż na mapie świata Namibię. Poproś uczniów, by odszukali to państwo na mapach, które mają w teczkach-walizkach, i je oznaczyli.

Dzisiaj wrócimy na kontynent afrykański, z odwiedzanego w czasie ostatniego spotkania Nepalu z najwyższym szczytem świata przeniesiemy się do Namibii, na terenie której leży najprawdopodobniej najstarsza pustynia na świecie – Namib. To kraj o jednej z najmniejszych gęstości zaludnienia. W Polsce średnio na kilometr kwadratowy przypadają 123 osoby. W dużych miastach ludzie mieszkają w wysokich, wielopiętrowych domach. W takim wieżowcu mieszka wiele osób. Tymczasem w Namibii średnio trzy osoby mieszkają na kilometrze kwadratowym powierzchni! O życiu w takiej przestrzeni opowie Wam Tuilika, dziewięciolatka z Namibii.

Czym jest samodzielność? – zapoznanie się z treścią listu z Namibii 

• Wyjmij list od Tuiliki z koperty i odczytaj.

Cześć! 
Miło mi, że dotarliście do mojej ojczyzny, Namibii. Na imię mi Tuilika, mam 9 lat. Mieszkam na obrzeżach miasta Swakopmund. To miasto położone w niezwykłym miejscu. Znajduje się nad brzegiem oceanu − Atlantyku − a jednocześnie graniczy z najprawdopodobniej najstarszą pustynią świata − Namibem. Więc choć woda jest blisko, to tereny, na których mieszkam, są suche i piaszczyste. Przyroda sprawia, że w moim kraju przestrzenie między miastami i wioskami są duże oraz prawie niezamieszkałe.
Przygotowałam dla Was kilka zdjęć, żebyście mogli wyobrazić sobie, jak wygląda dzielnica, w której mieszkam.

• Pokaż zdjęcia.

 

 

 

 

Tak wyglądają ulice w naszej dzielnicy.

Tu moja młodsza siostra bawi się na ulicy nieopodal domu.

• Powróć do czytania listu.

Żeby dojechać do pracy, szkoły czy lekarza, trzeba mieć samochód. Nie wszystkie rodziny go mają. Samochodów nie mają też sąsiedzi mieszkający w mojej okolicy. To bardzo utrudnia nam przemieszczanie się. Z mojego domu do najbliższego szpitala jest ponad 7 kilometrów. Tę drogę musimy pokonać pieszo. To 1,5 godziny maszerowania w jedną stronę. Wyobraźcie sobie, jak trudno się idzie, gdy ktoś się źle czuje, coś mu dolega i musi dostać się do przychodni. Dlatego tak bardzo się ucieszyłam, kiedy dostałam rower! 

Długo jednak nie mogłam nauczyć się na nim jeździć. Co rusz spadałam, cała byłam w piasku. Próbowałam się nauczyć, zjeżdżając z górki i podnosząc nogi, żeby lepiej utrzymywać równowagę, próbowałam się odpychać nogami i trochę rozpędzić, ale ciągle uderzałam się pedałami w nogi. Mama próbowała mi pomóc i trzymać rower na kiju, ale jak tylko puszczała, upadałam. Nie poddawałam się i mimo skaleczeń, otarć, siniaków i bólu ponownie wsiadałam na rower. Trwało to długo. I czasami byłam już tak zmęczona, że miałam ochotę zrezygnować z nauki. 
W końcu jednak nauczyłam się na nim jeździć! Tak bardzo cieszę się z tego! Dzięki temu, że mam rower, dużo szybciej docieram do szkoły, a po szkole do domu. Wcześniej droga do szkoły zajmowała mi prawie godzinę w jedną stronę. A teraz tylko 15 minut! Mam czas dla siebie i na zabawę z przyjaciółmi! Rowerem przewożę koleżanki i kolegów. Mogę też zawieźć do lekarza kogoś, kto się źle czuje. Po prostu siada na bagażnik mojego roweru i ruszamy w drogę. Chyba że jest dużo cięższy ode mnie, wtedy pożyczam rower komuś dorosłemu. Rowerem przewożę zakupy. Posiadanie roweru w naszej dzielnicy bardzo dużo znaczy. Nie tylko samodzielnie możemy docierać w różne miejsca. Możemy też pomagać innym. Za każdym razem, kiedy ktoś z naszych znajomych kupuje albo dostaje rower, korzysta na tym kilka innych osób − jego rodzina, znajomi, sąsiedzi.
Zobaczcie, jaką jesteśmy już dużą grupą! Doceniamy to, że możemy być samodzielni!

• Pokaż uczniom zdjęcie. 

• Powróć do odczytywania listu.

Jeżdżąc rowerem, czuję się wolna, a moje życie i życie moich bliskich jest dzięki temu łatwiejsze. Uważam, że taka samodzielność to wielka wartość, bycie niezależną jest dla mnie bardzo ważne. 
Pozdrawiam Was serdecznie
Tuilika

List z Namibii – rozmowa

• Zaproś uczniów do rozmowy. Możesz zapytać: 
  • Co, Waszym zdaniem, daje Tuilice umiejętność jeżdżenia na rowerze?
  • Dlaczego to dla niej takie ważne?
  • Co Tuilika uznaje za najważniejszą wartość?
  • Jak wy rozumiecie samodzielność? Co ona dla was znaczy? 

Czym jest samodzielność? – tworzenie definicji 

• Poproś uczniów, aby wykorzystując to, co usłyszeli, własnymi słowami opowiedzieli, czym jest samodzielność. Odwołując się do historii przedstawionej przez Tuilikę, zwróć uwagę uczniów na następujące aspekty samodzielności: 
  1. rozwijanie umiejętności pro...